ایده های کارآفرینی و استارتاپ

حتما بارها و بارها واژه پرورش قارچ به گوشتون رسیده، هرکسی که در فکر و رویای کارآفرینی باشه پرورش قارچ به احتمال زیاد یکی از اولین گزینه هاش بوده و متاسفانه به همین دلیل و بخاطر نبود اطلاعات صحیح و آمار و ارقام اشتباه خیلی ها بدون دانش و تجربه کافی به این عرصه وارد شدند و دست از پا دراز تر، خارج شدند!

پرورش قارچ خوراكی اهمیت بسزایی در كشور ما پیدا كرده است، با بالا رفتن هرروزه قیمت انواع محصولات پروتئینی خانواده گوشتی در كشور و كشف هرروزه مضرات این نوع از مواد باعث باز شدن فضا برای ورود محصولات پروتئینی سالم‌تر و با ارزش غذایی بالاتر، همانند قارچ به فرهنگ مصرف عموم گردیده است و جا افتادن هرروزه فرهنگ مصرف باعث ایجاد توجیه اقتصادی ایده آل در تولید قارچ شده است

قارچ را میتوان به دو روش اصولی و غیر اصولی پرورش داد! غیر اصولی یعنی اینکه بدون هیچگونه آموزشی در زیر زمین خانه ها و اتاق های غیر استاندارد و ... پرورش را شروع کنیم و محصول را با نصف قیمت بازار به فروش برسانیم که البته بیشتر از آن هم نمی­توانیم بفروشیم چراکه قطعا محصول تولیدی با این سبک، کیفیت لازم و درجه یک را نخواهد داشت! چنین کسب‌وکاری پایدار نیست و نمی‌توان به‌عنوان منبع درآمد دائمی روی آن حساب باز کرد. اما روش‌های اصولی میتوانند آینده کاری و پولی شما را تضمین کند.

 مراکزی چون جهاد دانشگاهی، جهاد کشاورزی و مراکز فنی‌وحرفه‌ای مهم‌ترین مراکز فراگیری مهارت‌های لازم برای پرورش قارچ هستند  در این سازمان‌ها و نهادها دوره‌های آموزشی یک‌ماهه و یک‌ونیم ماهه برگزار می‌شود. در این دوره‌ها شگردهای اولیه پرورش قارچ و شیوه‌های تولید به افراد آموزش داده می‌شود.

 اما مهم‌ترین آموزش‌ها زمانی صورت می‌گیرد که افراد بعد از گذراندن دوره‌های یادشده در محیط‌های صنعتی و در محل پرورش قارچ بین چهار تا شش ماه مهارت پرورش قارچ را به صورت عملی یاد می‌گیرند. چون در این مرحله است که به‌اصطلاح ریزه‌کاری‌های این تولید را آموزش می‌بینند. در این شش ماه بخش کمپوست‌سازی، آزمایشگاه و... را فرا می‌گیرند. افراد بعد از گذراندن این دوره‌ها می‌توانند به صورت مستقل واحد پرورش قارچ راه‌اندازی کنند.

ایجاد شرایط محیطی یکی از مهم‌ترین رکن‌های اصلی تولید قارچ با کیفیت است. پرورش قارچ در سالن های قفسه‌بندی شده انجام می‌شود و تجهیزات خاص خود را هم برای فصل تابستان و هم زمستان نیاز دارد.

 به‌عنوان مثال در تابستان برای ایجاد شرایط آب و هوایی مناسب سالن باید از چیلر و در زمستان باید از دیگ بخار استفاده کرد.

برای کار بهتر باید سرمایه بیشتری داشت اما شما در ابتدا با 5 یا 6 کارگر هم می‌توانید کارتان را آغاز کنید اما با گسترش کار باید تیم بیشتری جمع کنید چرا که برداشت قارچ باید سریع انجام شود تا محصولتان حیف نشود. برای شروع بهتر است که به صورت نیمه صنعتی قارچ را پرورش داد، نیمه صنعتی یعنی شما جای اینکه از ماشین و تجهیزات برای کارتان استفاده کنید باید از نیروی انسانی که به مراتب هزینه بالاتر و خطای بیشتر نسبت به ماشین دارند بهره ببرید. سپس با گسترش کار و جمع کردن سرمایه، ماشین‌آلات را جایگزین نیروی کار می‌کنید.

بازاریابی :

قارچ را می‌توان به سه شکل به بازارعرضه کرد اول آنکه باید بازار فروش را خودمان پیدا کنیم و مشتری هایمان را پایبند محصولات خود کنیم، منظور بازارهای محلی است. سوپر مارکت‌ها یا تره بار یا هر مکان عرضه قارچ در اطرافتان.

 روش دوم فروش به دلالان است که متداول‌ترین روش در محصولات کشاورزی این روش است چرا که دلالان محصول را به صورت یکجا و البته با قیمت کمتری خریداری می‌کنند. 

روش سوم صادرات است که این روش هم نیازمند محصول فراوان باکیفیت و بسته ‌بندی‌های خاص است. البته تولید‌کننده‌ای که می‌خواهد از این روش استفاده کند باید بازار‌های خارجی را بشناسد و شرایط آن را مهیا سازد. 

سالهایی بوده که در فروش قارچ افت قیمت بسیاری داشتیم تا جایی که بسیاری از پرورش دهندگانی که با وام‌های بانکی وارد این کار شده بودند مجبور به تغییر شکل و رها کردن این حرفه شدند اما بعنوان مثال سال 96 قیمت این محصول در بازار بسیار مناسب و سود پرورش دهندگان نیز،  قابل قبول بود.

پروانه کار:

برای پرورش قارچ نیاز به دو پروانه کاری است یکی پروانه نظام صنفی و دیگری پروانه نظام مهندسی. پروانه اول را به هر کسی که وارد این حرفه شود می‌دهند اما دریافت پروانه دوم نیازمند متراژ بالای سالن پرورش قارچ است و تسهیلاتی هم که به این کسب و کار تعلق می‌گیرد با پروانه نظام مهندسی قابل دریافت است.

با صنعتی شدن این کسب و کار می‌توانیم شاهد محصولات بیشتر و باکیفیت تری باشیم. نکته مهمی که باید به شما در مورد پرورش قارچ و طرح‌هایی که در اینترنت است بگویم این است که بله شما در یک اتاق سه در چهار به همراه خانواده‌ات هم می‌توانی قارچ پرورش دهی اما فقط درجا زدن است چرا که باید محصول به‌صورت عظیم و گسترده کشت شود تا هزینه و درآمد سر به سر شود. بهتر است سالن پرورش قارچ را اجاره کنید نه اینکه آن را بسازید چرا که ساخت سوله برای این کار بسیار هزینه بر است و این امر در ابتدای کار خرج بسیاری را روی دستشان می‌گذارد.

کسی که کارش را اصولی آغاز می‌کند با سختی‌های کار هم آشنا می‌شود. چون این صنعت نیاز دارد که افراد شیفت شب هم بالای سر کار باشند یا ممکن است برق قطع شود و سالن دمای مناسب را از دست بدهد و... پس باید بدانید که درواقع این کار سختی‌های زیادی دارد. قارچ موجودی زنده است و هر اتفاقی آن را تحت تاثیر قرار می‌دهد. چون کافی است افراد تنها ٢٤ ساعت بالای سر کار نباشند. در این صورت کل زحمت‌های قبلی از دست می‌رود.

دما، عاملی مهم در پرورش قارچ:

دمايي كه براي قارچ دکمه ای  در تمام فصول مورد نياز است در كل دوره كشت كه نزديك به ٧٠ روز است، بين ١۶ تا ٢۵ درجه میباشد، كه فراهم آوردن اين رنج دمايي براي قارچ در فصول سرد تقريبا آسان تر از فصول گرم است و به همين دليل است كه اكثر قارچ كاران در فصول گرم با توجه به امكانات كم علاقه كمتري نسبت به کشت قارچ نشان ميدهند.

مهمترین شرایط سالن تولید :

1. عدم وجود نور مستقیم خورشید
2. داشتن خروجی فاضلاب،  جهت شستشو وخروج آب اضافی سالن
3. امکان دسترسی به آب
4. توانایی محل برای ایجاد دمایی در رنج ١۶ تا ٢۵ درجه
5.  محلی برای نصب دستگاه های کنترل رطوبت ، هوا ساز و کولر

برآورد هزینه کسب‌وکارهای کوچک:

 برای یک سالن استاندارد ۶۰ متری با ظرفیت ۵ تن ، که جزو سالن های کوچک به حساب می آید تجهیزات زیر را لازم دارید:

قفسه‌بندی با ظرفیت ۵ تن کمپوست، رطوبت‌ساز پروانه‌ای، کولرآبی ، سم‌پاش و پله و رطوبت‌سنج ، فن و کانال . اما در هر کسب‌وکاری سرمایه در گردشی هم وجود دارد که در مورد پرورش قارچ شامل  کمپوست که برای یک سالن استاندارد ٦٠ متری تا ٥ تن از آن مورد نیاز است ، ٤ متر خاک پوششی پاستوریزه ،١٠٠ کارتن ١٠ کیلویی برای هزار کیلو قارچی که برداشت می‌شود ، هزینه‌های حمل‌ونقل ، تخلیه سالن و آبونمان برق و آب

برداشت قارچ:

بعد از آن که رشد قارچ به حد کافی رسید و تاج آن شکل کامل خود را پیدا کرد باید قارچ‌های رسیده را برداشت کرد.  در برداشت محصول باید به این نکته توجه شود که قارچ‌هایی که ترک برداشته و چتر آن باز شده باشد ارزش بازاریابی را از دست می دهند. همچنین این قارچ ها وزنشان کاهش یافته و  قارچ‌هایی که زودتر از موعد چیده شوند وزن آن‌ها سبک و از قارچ‌های درجه دو محسوب شده و ارزش غذایی کمتری دارند. در هنگام جمع‌آوری محصول نباید از سبدهای بزرگ برای برداشت استفاده کرد. چون فشار قارچ ها روی هم در سبد باعث می شود که قارچ‌های زیر خراش بردارند و سیاه شوند. جهت برداشت محصول قارچ باید کلاهک را در دست گرفته و یک پیچ به آن داده تا پایه آن از زمین جدا شود و فورا ساقه کثیف و آلوده را با چاقوی تیز قطع کنید و قارچ تمیز را داخل سبد قرار دهید. و بهتر است که جمع‌آوری با دستکش انجام شود. برداشت قارچ هر پانزده روز یکبار انجام می‌ شود و این برنامه به مدت دو تا سه ماه طول می کشد.

نکته بسیار مهم اول : میزان تولید بیشتر به تجربه شخص تولید کننده و کمپوست درجه ۱ و خاکپوششی پاستوریزه بستگی دارد

نکته بسیار مهم دوم : برای شروع تولید قارچ از کم شروع کنید ، حداکثر ۱ تن  کمپوست خریداری کنید و در شرایط استاندارد نگه داری کنید و تمام تجربه ها را یادداشت کنید و بعد ۲ دوره با تجربه و علم کافی به کار حرفه ای را شروع کنید

برآورد سود پرورش قارچ:

2- حداکثر هزینه های لازم جهت خرید تجهیزات را محاسبه کنید

3-هزینه لازم جهت تامین مواد اولیه و کارگر ها را تعیین کنید.

فراموش نکنید...

پرورش قارچ خانگی با مشکلات زیادی  روبه‌روست. مثلا اینکه ممکن است تمامی بستر کشت پرورش دهندگان دچار بیماری مایکوگن و یا تار عنکبوتی شود و محصول آن‌ها نابود شود! بنابراین پرورش قارچ خانگی با ریسک بالایی همراه است که گاهی خطر نابودی همه محصول کشت شده را به دنبال دارد.

معمولا گفته می‌شود که پرورش قارچ در حیاط خلوت، زیرزمین و ... با هزینه‌ی بسیار پایینی انجام می‌شود ولی همه چیز به این آسانی که گفته می‌شود نیست. البته قارچ گیاه سازگاری است ولی این مهم است که ببینیم می‌توانیم چند درصد محصول از کمپوست بگیریم و اینکه چگونه می‌توانیم با مریضی‌هایی که محصول ما دچار آن می‌شود مقابله کنیم پس اگر صرفا به دنبال سرگرمی هستید میتوانید پرورش قارچ در منزل را امتحان کنید اما اگر با تمام سرمایه یا از آن بدتر با وام میخواهید در منزل پرورش قارچ انجام دهید به امید سود دهی و بازگشت سرمایه، باید بدانید که با این کار که وارد معامله پر ریسکی میشوید.